Blog – Olifantenritjes? Beter niet! Maar wat dan wel?
Onze wildflifespotter Annemiek was in januari 2022 op pad in Nepal. Op haar reis heeft ze haar meest bijzondere wandelsafari ooit gemaakt. Met olifanten! In deze blog neemt zij u mee in de wereld van olifanten in gevangenschap.
Op menige reis naar Azië kom je het probleem tegen van de olifantenritjes. Mag je op een olifant rijden als toeristische attractie? Ook wij krijgen hier als reisorganisatie veel vragen over. Mensen die geïnformeerd zijn weten van de beruchte “elephant crush” waar de dieren doorheen moeten gaan om tam te worden. Om al niet te spreken van het feit dat het hier meestal gaat om wilde olifanten die uit de natuur worden gevangen. De Aziatische olifant is een bedreigde diersoort en de mishandeling die de olifant moet doorstaan om tam te worden is niet meer van deze tijd. Het eerdere argument dat de olifant op deze manier al meer dan 4.000 jaar gedomesticeerd wordt en noodzakelijk was in de bosbouw en tropheejacht is verjaard.
Tegenwoordig ziet men olifanten nog vaak in het straatbeeld bij godsdienstige ceremonies. Ze worden ingezet bij parkpatrouilles tegen stroperij, maar je ziet hen vooral in de toeristenindustrie. Gelukkig voor de olifanten van destijds heeft de toeristenindustrie de olifanten omarmd die niet meer nodig waren door de afschaffing van de tropheejacht en de aanschaf van machines in de bosbouw.
Een olifant eet 100 kg per dag en niemand kan zich dat als privépersoon veroorloven zonder een vaste bron van inkomsten. Je moet ook weten dat bij iedere olifant een mahout hoort met gezin. Een olifant blijft generaties lang bij een gezin en het beroep wordt van vader op zoon overgedragen. Een mahout zorgt voor een olifant, hij is degene naar wie de olifant onvoorwaardelijk luistert tijdens de bovengenoemde werkzaamheden, en hij zorgt ervoor dat de olifant voldoende rust, eten en drinken krijgt. Als de olifant zonder werk komt, is de mahout zonder werk met alle gevolgen van dien.
Toerisme als alternatief
De toeristenindustrie heeft veel mahouts en olifanten op dat moment werk gegeven. In eerste instanties voor de nare olifantenritjes bij toeristische attracties. Een uitputtingsslag voor de olifanten in de hitte, tussen de uitlaatgassen over verharde wegen, die niet gemaakt zijn voor olifantenpoten. Dankzij ‘animal welfare’ organisaties is dit gelukkig heel erg in opspraak gebracht en wordt er tegenwoordig beter over nagedacht. Al zijn olifantenritjes helaas nog steeds een vaak voorkomend verschijnsel. Als alternatief worden er nu ‘sanctuaries’ opgezet waar toeristen olifanten kunnen bezoeken met activiteiten als wassen en bananen voeren.
Kunnen ze worden vrijgelaten?
Feit is dat er bijna 15.000 olifanten in gevangenschap leven in Azië, naast een wilde populatie van meer dan 40.000 dieren. De natuur en bossen die zij nodig hebben, worden in razend tempo gekapt voor de miljardenbevolking. De wilde Aziatische olifant is al een bedreigde diersoort door gebrek aan leefgebied, laat staan dat er ruimte is om nog eens bijna de helft aan tamme olifanten een thuis te geven. Ook is een olifant die niet meer onder controle is van zijn mahout een levensgevaarlijk dier. Het lijkt een lieve lobbes, en hij zal het ook echt niet kwaad bedoelen, maar deze lieve lobbes is in staat om een hele oogst in 1 nacht te vernietigen, door stenen huizen heen te breken en auto’s die in de weg staan om te gooien en te vertrappen. Een in de natuur vrijgelaten olifant die gewend is aan mensen zal altijd weer mensen opzoeken om aan voedsel te komen. Want zoals de Indiase olifantenexpert Sakarika Phalke zegt: “Een olifant is zeer intelligent en liever lui dan moe als het gaat om het vergaren van voedsel.” Voor een genuanceerder inzicht verwijs ik graag naar haar onderzoek en expertise: “Rewilding elephants: A solution or a potential problem?” by Sagarika Phalke (wellbeingintlstudiesrepository.org)
Foto: Martin van Lokven
Er moet dus een oplossing gevonden worden voor het olifantenprobleem en die is niet gemakkelijk. Veel van de sanctuaries die waren ontstaan waar olifanten konden worden gewassen of met bananen worden gevoerd waren toch niet zo duurzaam als men zelf dacht en ook niet goed voor de olifant. Door fout dieet, verveling en te weinig beweging zijn de meeste van deze olifanten te dik en nog steeds ongelukkig. Ook een vorm van mishandeling, toch? Bananen en fruit bevatten gewoonweg te weinig vezels voor een dier dat normaal gras en takken eet. En van de hele dag in de rivier liggen om gewassen te worden is nog niemand fit geworden. Stereotiep gedrag als de met zijn kop zwenkende olifant komen hier weer voor.
Dit probleem voorzag ook Jack Edwards van Tiger Tops Jungle Lodge. Deze lodge in Nepal ving 56 jaar geleden al olifanten op met hun mahouts die over waren van de jacht. Zij werden ingezet voor de toen algemeen geaccepteerde olifantsafari’s met toeristen op hun rug in Chitwan NP. Een alternatief waar ook All for Nature Travel nog steeds voorstander van is, mits goed uitgevoerd. Zij biedt dit bijvoorbeeld nog steeds aan in Kaziranga NP in India; De olifanten worden in ieder geval bezig gehouden en zorgen voor inkomsten voor de gemeenschap en voor zichzelf. Daarbij mogen ze de hele dag in het bos lopen op een natuurlijke ondergrond. Annemiek, oprichter van All for Nature Travel, was niet vatbaar voor de argumenten van dierenwelzijnsorganisaties waarbij werd gewezen op het feit dat het gewicht van de toeristen op de rug te zwaar zou zijn. “Deze dieren werden in ieder geval bezig gehouden en zij droegen bij aan natuurbescherming. Ook de park rangers patrouilleren namelijk nog steeds op diezelfde olifanten om het park te beschermen.” Dit zijn dan ook de enige olifantenritjes die All for Nature Travel aanbiedt.
Uit nader wetenschappelijk onderzoek bij TigerTops bleek echter dat dit voor de olifanten toch te veel stress opleverde. Toeristen en hun mahouts op zoek naar fooi dwongen de dieren dichter bij de tijger of neushoorn dan hun zelf lief was, alleen voor de perfecte foto. Geen wonder, de toerist voelde zich veilig hoog en droog. Tiger Tops wilde het dan ook nog beter doen.
Olifantvriendelijk op safari
Bij de Tharu Lodge worden de toeristen ingezet voor het maken van ‘elephants sandwiches’ en het kappen van gras. Het is nog een kunst om de sandwiches te maken want het vraagt om de juiste strak gebonden combinatie van gras, graan en mineralen. Zit het te los, dan snoepen de olifanten alleen het graan en krijgen ze te weinig vezels binnen. Zelf trekken de mahouts er ook nog eens 8 uur per dag met de olifanten op uit in het bos in de bufferzone waar ze hun eigen kostje bij elkaar moeten sprokkelen. Minder kostbaar en goed voor de beweging….
Als het werk erop zit mag je als toerist zelf met de olifanten op wandelsafari. Nog steeds bereden door de mahouts, loop je met de natuurgids tussen twee olifanten dwars door de jungle over de paden van de olifanten, herten, tijgers en neushoorns. Op een normale wandelsafari is dit veel te gevaarlijk, maar met een dikhuid voorop worden ‘close encounters’ voorkomen en krijg jij een veel beter zicht op wat er in de natuur gebeurt. Voetafdrukken, uitwerpselen, krabsporen en zelfs de ‘left overs’ van een ‘kill’ kregen we te zien. Je vangt twee vliegen in een klap. De olifanten krijgen de beste beweging die ze nodig hebben en jij hebt de beste wildlife ervaring die er maar is. Want ook het wildlife is veel minder schuw, zij horen een olifant aankomen, maar dat kennen ze al en zijn niet onder de indruk en ook jouw geur wordt overstemd door de olifanten.
Wij konden een moeder neushoorn met een kalf van een paar maanden oud op 20 meter naderen. Ze keek een paar keer op en de baby drentelde wat ongemakkelijk om haar heen, waarschijnlijk omdat hij nog niet zo aan de olifanten zelf was gewend, maar moeders ging gewoon door met wat belangrijk voor haar was: Eten!
Ook een pantserneushoorn is namelijk geen lieverdje en die heeft al heel wat aanvallen met zelfs doden op zijn naam staan, helaas.
Dit was de beste wandelsafari die ik ooit heb meegemaakt!!!
Nu realiseer ik me dat niet iedere olifant een bos tot zijn beschikking heeft, maar ik hoop van harte dat veel jungle lodges, in bijvoorbeeld Kaziranga NP, dit voorbeeld gaan volgen en uitsluitend wandelsafari’s met olifanten gaan aanbieden. Ik raad iedereen een verblijf bij Tharu Tiger Tops en een dag met de olifanten van harte aan!
Zelf ook naar Chitwan NP en op olifanten wandelsafari? Kijk dan bij deze reis naar Nepal: Koninklijke natuur en wildlife
